تحریریه 
در بحبوحه بحث‌های شدید درباره هزینه‌های زیست‌محیطی هوش مصنوعی، شرکت «گوگل» مطالعه جدیدی منتشر کرده است که نشان می‌دهد دستیار هوش مصنوعی آن، «جمینای» (Gemini)، به ازای هر پرامپت متنی فقط مقدار ناچیزی آب و انرژی مصرف می‌کند. با این حال، کارشناسان می‌گویند ادعاهای این غول فناوری گمراه‌کننده است.
طبق برآورد گوگل، یک پرامپت متنی معمولی در جمینای حدود پنج قطره آب (۰.۲۶ میلی‌لیتر) و معادل کمتر از ۹ ثانیه تماشای تلویزیون (حدود ۰.۲۴ وات-ساعت) برق مصرف می‌کند. اما متخصصان معتقدند این آمار تصویر کاملی از ماجرا را نشان نمی‌دهد، زیرا گوگل داده‌های مهمی را در مطالعه خود نادیده گرفته است.
«شائولی رن» (Shaolei Ren)، استاد دانشگاه کالیفرنیا که در زمینه مصرف آب هوش مصنوعی تحقیق کرده، می‌گوید: «آن‌ها اطلاعات حیاتی را پنهان می‌کنند. این کار پیام اشتباهی به جهان می‌فرستد.»
مصرف آب هوش مصنوعی؛ کوه یخی که تنها نوک آن پیداست
یکی از بزرگترین ایراداتی که کارشناسان به گزارش گوگل وارد می‌کنند، نادیده گرفتن «مصرف غیرمستقیم آب» است. مطالعه گوگل فقط آبی را محاسبه کرده که مستقیما در سیستم‌های خنک‌کننده مراکز داده (دیتاسنتر) برای جلوگیری از داغ شدن سرورها استفاده می‌شود. این در حالی است که بخش عمده مصرف آب یک مرکز داده، ناشی از برقی است که مصرف می‌کند.
نیروگاه‌های برق (گازی یا هسته‌ای) برای تولید الکتریسیته و خنک کردن سیستم‌های خود به مقادیر عظیمی آب نیاز دارند. با افزایش تقاضا برای هوش مصنوعی، نیاز به ساخت نیروگاه‌های جدید نیز بیشتر می‌شود و این یعنی مصرف آب بسیار بیشتر از آن چیزی است که در گزارش گوگل آمده است. «الکس دی‌فریس-گائو» (Alex de Vries-Gao)، محقق دانشگاه وریج آمستردام، می‌گوید: «با تخمین گوگل، شما اساسا فقط نوک کوه یخ را می‌بینید.»
بازی با معیارها برای پنهان کردن حقیقت
انتقاد دیگر به نحوه محاسبه ردپای کربن مربوط می‌شود. گوگل در گزارش خود فقط از معیار «مبتنی بر بازار» (market-based) استفاده کرده است. این معیار، تعهدات یک شرکت برای حمایت از انرژی‌های تجدیدپذیر را در نظر می‌گیرد و معمولا آمار پایین‌تری را نشان می‌دهد.
کارشناسان معتقدند گوگل باید از معیار «مبتنی بر مکان» (location-based) نیز استفاده می‌کرد که تاثیر واقعی یک مرکز داده بر شبکه برق محلی را با در نظر گرفتن ترکیب انرژی‌های پاک و سوخت‌های فسیلی آن منطقه محاسبه می‌کند. این معیار معمولا آمار بالاتری از انتشار کربن را نشان می‌دهد و به گفته رن، «حقیقت روی زمین» را مشخص می‌کند.
گوگل همچنین در مقایسه خود، نتایج «میانه» (median) جمینای را با نتایج «میانگین» (average) مطالعات قبلی مقایسه کرده که از نظر علمی یک قیاس مع‌الفارق (سیب با پرتقال) است.
با وجود اینکه گوگل ادعا می‌کند بهره‌وری انرژی هر پرامپت جمینای را در یک سال گذشته ۳۳ برابر بهبود بخشیده، اما تصویر کلی نگران‌کننده‌تر است. بر اساس آخرین گزارش پایداری خود گوگل، کل انتشار کربن این شرکت در سال گذشته ۱۱ درصد افزایش یافته است. این پدیده که به «پارادوکس جونز» (Jevons paradox) مشهور است، نشان می‌دهد که افزایش بهره‌وری می‌تواند به مصرف کلی بیشتر منابع منجر شود، زیرا استفاده از آن فناوری را ارزان‌تر و در دسترس‌تر می‌کند.
دیدگاه‌تان را بنویسید